Ammerstol is een van de kleinste dorpen in de Krimpenerwaard. Je kunt verder lezen of klikken op deze link Des te opmerkelijker is het dat het op 16 mei 1322 stadsrechten kreeg van graaf Willem III van Holland. Destijds was het een belangrijke plaats vanwege de visveiling en de grafelijke tol die hier geheven werd; Ammers tol. Ammerstol maakte echter geen gebruik van de verkregen rechten. De visveiling en tol gingen in 1401 naar Schoonhoven, dat ook stadsrechten had. De (zalm)visserij bleef echter verbonden aan Ammerstol. In 1880 werd, op het hoogtepunt van de zalmvisserij en handel, het veilinggebouw ‘Zalmmart’ gebouwd. In de 20e eeuw is het afgebroken.
Aan de rietkragen van de Lek verdienden inwoners ook aan de mandenmakerij. Zij maakten manden van wilgentenen en zij gebruikten riet als dakbedekking. Toen de zalmen begin 20e eeuw uit de Lek verdwenen, zochten bewoners ander werk. Velen werden ook politiek actief. Onder hen waren met name socialisten. Hierdoor werd Ammerstol ook wel het ‘Moskou aan de Lek’ genoemd. Enkele bekende Ammerstollenaren zijn PvdA-politicus Max van den Berg (1946), voetballer Aart Ooms (1947) en schaatsfamilie Kooiman.
Ammerstol kent nog meer opvallende figuren. Een ervan is de 19e-eeuwse schoolmeester A. van Noordwijk die ook op de zalmafslag werkte. Hij had van 1840 tot 1890 de leiding over de plaatselijke Openbare Lagere School uit 1644. Een ingemetselde steen in de voormalige SPAR aan de Achterweg herinnert nog aan de inzamelingsactie voor diens gouden jubileum
In het verleden floreerde in Ammerstol de zalmvisserij. Onder de naam 'De Snackert' werd al in de 17e eeuw vanuit het dorp op de Lek op zalm gevist. De Snackert was een visserijbedrijf, waar rond het begin van de 20e eeuw ongeveer vijftig mensen werkten, onder leiding van twee bazen. Ze werkten in twee ploegen: twaalf uur op, twaalf uur af. De werkweek liep van zondagmiddag 6 uur tot zaterdagmiddag 6 uur. Van arbowetgeving had men in die tijd immers nog niet gehoord. Tijdens de vloed hadden de vissers enkele uren rust. Net voordat de fusiegemeente Krimpenerwaard een feit was is in 2014 op de rotonde naar Ammerstol, Provincialeweg N 210 - Capellelaan een stalen stoomraderboot geplaatst, die daarmee verwijst naar het werk van de zalmvissers. Dit beeld is een initiatief van Bert Timmerman. Het is ontworpen en vervaardigd door Verdo Staalconstructies B.V. uit Bergambacht.
De kilometerlange Capellelaan verbindt de Provincialeweg met de dorpskern. Aan weerszijden zijn in de 20e eeuw nieuwe wijken gebouwd. De rechter nieuwbouwwijk uit de jaren ’60 en ’70 heeft straatnamen die verwijzen naar het visserijverleden van Ammerstol. Zo is er bijvoorbeeld een Visserijstraat en Zalmstraat. Aan de linkerzijde zijn de straatnamen ingegeven door de functie die de sloten vroeger hadden in de polder: Aan de Dwarssloot en Aan de Griendsloot.
Tot de sloop in de jaren zestig stonden op deze locatie de oude Zalmmart van omstreeks 1800 en het Waagje, waarschijnlijk het oudste gebouwtje in de Krimpenerwaard uit 1280. In het nieuwe Veerhuis, ofwel het ‘Oude Mannenhuisje’, kwam dagelijks een groepje ouderen samen; ze praatten wat, ze pruimden wat. Na het overlijden van de mannen ging die ontmoetingsplek verloren. Kort daarop is het initiatief genomen om de veerdienst in ere te herstellen.
Want wat was namelijk het geval?
In een grijs verleden voer tussen Ammerstol en het aan de overzijde van de Lek gelegen Groot Ammers een veerbootje. Aanvankelijk was dat een roeiboot (als de witte boei langs het water omhoog gehesen was, wist de veerman dat hij een klant had aan de overkant), later voer een motorbootje. Halverwege de jaren zestig van de vorige eeuw werd deze veerdienst gestaakt, maar dankzij een aantal enthousiaste vrijwilligers wordt deze verbinding tussen de Krimpener- en Alblasserwaard sinds Pasen 2008 weer onderhouden. Vanaf tweede paasdag t/m eind september vaart het veerbootje Af en Toe op zondagen van 11.00 tot 17.00 uur tussen Ammerstol en Groot Ammers. Ook fietsen kunnen mee.
Tegenover het huidige voetveer/veerhuisje stond het ‘Van ouds het Raadhuis’, waar jaarlijks aandeelhoudersvergaderingen plaatsvonden. Hier was ook een kroeg. Ernaast lag een stoep die naar AVA Tafelfabriek leidde. Nu staan er op de dijk woningen. Erachter is een nieuwe wijk gebouwd.
video allereerste veerdienst 2008
Nederlands bekendste schrijver van streekromans Herman de Man debuteert in 1922 met zijn roman Aardebanden dat in Ammerstol speelt. Plaats van handeling is vooral herberg van juffrouw Thérees Versteeg, nu Lekdijk 170, tegenover het huidige veerhuis. De ongehuwde dochter Neeltje Dina van cafébaas Aart Natzijl oostelijk van Lekdijk West 55 stond waarschijnlijk moeder voor Thérees.
Naast het veerhuis staat het beeld van Kees de Veerman; de bijnaam van Cornelis Ooms uit Groot Ammers. Hij was van 1932 t/m 1964 veerman van het toenmalige veer. Dit veer heet nu Af en Toe.
Het beeld heeft jaren in de ouderensoos gestaan. Het is op de nieuwe plaats onthuld op 19 september 2015.
Bij het bord staat de tekst:
Hier de beelt’nis van een man
Die een lange reeks van jaren
De mensen over bracht
Nu zal hij niet meer varen
Het veer is nu verdwenen
Tot ongerief van velen
Maar kees de veerman blijft
De vriendschap met ons delen.
Een andere bekende man op de Lek was Teunis Kok, die van dekjongen opklom tot kapitein op ‘Raderboot Nummer 6’ van Stoomboot Reederij op de Lek.
Van 1911 tot in 1948 werd over de Lek de lijndienst Schoonhoven-Rotterdam onderhouden.
Het laatste raderstoomschip dat er voer, kon wel meer dan duizend passagiers herbergen. Het vervoerde ook kaas, huiden, melk, koeien, varkens en nog veel meer. Deze raderboot stond bekend als De Kapitein Kok, vernoemd naar zijn kapitein. Ammerstol was een van de aanlegplaatsen
Vlakbij het Veerhuis staat een informatiebord met het verhaal van Ds. J.B.Th. Hugenholtz, die met zijn gezin van 1924 tot 1954 in Ammerstol woonde. Hij kreeg de bijnaam de Rode Dominee, want hij zette zich in voor vele arme arbeiders, vissers en boerenknechten, ook voor de niet-kerkelijke dorpsgenoten. Hij was ook een strijder voor vrede. Hij preekte tegen de oorlog en de bezetter.
Hugenholtz was een strijder voor vrede. Hij preekte tegen de oorlog en de bezetter en startte de Nationale Vredesactie. Hij zette zich o.a. in voor de opvang van de bewoners uit Veenendaal, die weg moesten bij de Grebbenberg in 1940. In de Tweede Wereldoorlog werd hij vastgezet in kamp Vught.
De naam Hugenholtz speelt ook een rol op het circuit van Zandvoort. Het verhaal gaat dat Hans, een van de twee zoons van dominee Hugenoltz. met de motor rondjes rond de kerk reed als vader dienst had. Later werd Hans directeur van Zandvoort. Bij zijn afscheid in 1974 werd als eerbetoon een bocht naar hem vernoemd. Leuk om te weten wellicht dat deze man aanvankelijk streed voor een baan in de bossen van Zeist.
Verderop, ter hoogte van Achterweg 2, staat het plaatselijke oorlogsmonument: een beeldengroep van drie staande vrouwenfiguren die over een glazen muur kijken. Het symboliseert het wachten op de thuiskomst van hun dierbaren, die gedwongen hun dorp moesten verlaten en nooit meer zouden terugkeren. Op het glazen paneel staat tekst van dominee Hugenholtz: “De oorlog wordt niet door wapens doch door mensen gevoerd.”
Ineke van Dijk uit Stolwijk maakte het beeld. De namen van de dorpsbewoners zijn: Arie Matthijs de Jong, * 8-3-1921, † 30-11-1943, Jan Ooms, * 7-10-1920, † 21-10-1943. Zij rusten op het Nederlands Ereveld in Düsseldorf.
