Locatie: Wal 3, Schoonhoven
De Veerpoort is een 17e-eeuwse stadspoort en de enige die in Schoonhoven bewaard is gebleven. De poort dankt zijn naam aan de veerverbinding met Gelkenes, aan de overkant van de Lek. Vroeger had Schoonhoven nog vier poorten, waaronder de Kruispoort en de Vrouwenpoort. Deze zijn gesloopt in de 19e eeuw toen Schoonhoven haar functie als vesting in de Hollandse Waterlinie verloor.
De oorspronkelijke Veerpoort werd in de 14e eeuw gebouwd ongeveer 50 meter noordelijker, daar waar nu het kruispunt is van de Veerstraat en de Scheepmakershaven. Eind 16e eeuw voldeden de muren uit de 14e eeuw niet meer. Er kwamen nieuwe wallen en de stad werd uitgebreid. De oude Veerpoort kwam binnen de wallen te liggen en werd afgebroken. In 1601 verrees de huidige poort, dichter bij de rivier. Boven de doorgang herinnert een Latijnse inscriptie aan de burgemeesters Cluijt en Blockhuijsen, die destijds de stad bestuurden.
Met zijn rijke geschiedenis en indrukwekkende constructie blijft de Veerpoort een geliefd icoon in het stadsbeeld. De route over de Lek was eeuwenlang de belangrijkste toegang tot Schoonhoven; daarom is de Veerpoort de voordeur van Schoonhoven.
Tot 1862 woonde de poortwachter in de ruimte boven de doorgang. De poort heeft nog steeds een praktische functie. Bij hoogwater wordt hij afgesloten; vroeger met balken, nu met houten deuren, zodat het water de stad niet binnen kan stromen. Binnenin de poort zijn markeringen te zien van historische waterstanden, waaronder die van 1716 en de watersnood van 1953. De laatste keer dat de Veerpoort vanwege hoogwater gesloten werd was in 2020. Op 8 oktober 2024 ging het om een geplande test.
De Veerpoort is niet alleen een historisch monument, maar ook nog steeds een belangrijk onderdeel van de waterkering van Schoonhoven. Het historische gebouw vertelt het verhaal van een stad die eeuwenlang tegen het water vocht en zich steeds aanpaste. Voor wie er meer over wil lezen, de Historische Vereniging Schoonhoven heeft er een eigen uitgave aan gewijd.
