Locatie: Doelenplein 14, Schoonhoven
De Doelen waren oorspronkelijk het oefenterrein van de schutterij. Het Doelenhuis was de vergaderplaats en het kantoor van de schutterij van de stad. De schutterij was een korps gewapende burgers, een burgermilitie, die de stad moest beschermen. Doordat een stad steeds zelfstandiger werd, kon men immers niet meer rekenen op bescherming van de landsheer, graaf of hertog. In Schoonhoven wordt de schutterij in 1359 al genoemd. Hun beschermheilige, de schutspatroon, is Sint-Joris. Kijk eens omhoog naar het beeldhouwwerk van Jan Berkman in het fronton op de voorgevel. Daar is Sint-Joris met de draak te zien. De schutterij van Schoonhoven werd opgeheven in de Franse tijd.
Het nog nieuwe Doelenhuis uit 1783 dient in 1787 als onderkomen voor prinses Wilhelmina, vrouw van stadhouder Willem V. Zij is op weg van Nijmegen naar Den Haag en wordt aangehouden in Vlist en naar Goejanverwellesluis gebracht. Dat ligt circa twee uur per koets ten noorden van Schoonhoven. Ze kreeg van de Staten van Holland geen toestemming om verder te reizen. Haar verzoek om toelating bleef onbeantwoord waardoor ze na twee dagen terug naar Nijmegen reisde.
In 1828 kreeg het Doelenhuis een nieuwe functie. Er werd een kostschool in gevestigd: Het Instituut en ook de woning voor de onderwijzer. De school van Westbroek, voortgekomen uit de Franse school, had kwaliteit. Westbroek begeleide heel wat leerlingen naar het hoger onderwijs. Vanaf de jaren 80 in de 19e eeuw daalde het aantal leerlingen onder meer door de komst van de HBS in provinciesteden aan een spoorweg. In 1908 werd de school opgeheven. In hetzelfde jaar werd het Doelenhuis ingericht als Kantongerecht en Waarborgkantoor.
In de tijd van Napoleon werd de rechtspraak drastisch gewijzigd. In 1811 werd in Schoonhoven de eerste Vrederechter aangesteld. Een rechtbank dicht bij de burger dus. Later in de 19e eeuw wordt dit het Kantongerecht. Het Kantongerecht was het laagste niveau in de rechtspraak. Bij de oprichting in 1838 had het Kantongerecht geen eigen gebouw. Tot 1907 was deze rechtbank in het stadhuis, daarna in het Doelenhuis. In 1934 werd het Kantongerecht in Schoonhoven opgeheven en gevoegd bij dat in Gouda.
In 1908 verhuisde het Waarborgkantoor naar het Doelenhuis dat van de stad werd gehuurd. Daar zou het bijna tachtig jaar blijven. Het werd gecombineerd met het Kantongerecht. Op 1 juli 1984 werd het zelfstandig Waarborgkantoor Schoonhoven opgeheven vanwege reorganisatie van de rijksdiensten.
Kijk eens over het grote Doelenplein heen en stel je voor dat dit in de 13e eeuw het Marktveld was, tussen Kasteel (aan de noordkant) en de stad (aan de zuidzijde). In 1618 wordt op het Marktveld, later Plaats, een voorloper van het huidige doelenhuis gebouwd. Het kasteel is dan al afgebroken. Onder het plaveisel van het Doelenplein zijn na onderzoek resten van de stadsmuur uit de 14e eeuw aangetroffen. Ook werden resten van het eerste doelenhuis gevonden.
De marktfunctie heeft het huidige Doelenplein door de eeuwen heen behouden.
